Indonesië - Borneo (Oost-Kalimantan) 20/11 - 07/12

"Hello Mister, welcome to Indonesia!" (Balikpapan)
Een goedkope vlucht, de kreten van het regenwoud en het beperkte toerisme drijven ons naar Borneo als eerste bestemming in Indonesië.

Een volledige dag onderweg doet ons beseffen welke afstand we overbruggen en welk cultuurverschillen we zullen ervaren. Wanneer we het vliegtuig instappen in Tokyo richting de Filipijnen worden we echter heel vertrouwd met melige kerstmuziek ontvangen. Hier hoopten we toch eens een jaartje aan te ontsnappen, niet dus ... Over het Indonesische 'Garuda Airlines' zijn we wel heel tevreden.
Onze eerste kennismaking met Indonesië in de luchthaven van Jakarta valt op alle gebied tegen. We maken er direct kennis met de alledaagse corruptie. In de roes van 'ons grote avontuur' controleerden we de voorwaarden voor een 'visum on arrival' niet en stelden we onze reiskeuzes uit door geen retourvlucht te boeken. Daar staan we dan om 12u 's nachts in 'no men's land' voor een vastberaden douanier en zonder internetconnectie om toch nog de verplichte retourvlucht te boeken. Na een halfuur van discussie stelt hij voor om stilzwijgend (dit verhaal kon toch niet op de blog ontbreken ) per persoon 100 dollar onder tafel te schuiven. We hebben weinig keuze op dit uur van de dag: een filmisch vervolg breien aan 'The terminal' of plooien voor corruptie om de mooie kanten van Indonesië te verkennen. Hannes haalt zijn onderhandelingvaardigheden boven en met 25 euro toeslag kunnen we het land in. Een nacht op ons slaapmatje in de luchthaven i.p.v. een hotel, wachtend op onze vroege nationale vlucht, compenseert voor de flater.

In 'Hotel Le grandeur' (Balikpapan), een afgebakend paradijsje, kunnen we een weekend acclimatiseren en plannen smeden. Met het beeld uit de Lonely Planet van Balikpapan als enige cosmopool in Oost-Kalimantan, trekken we er in onze zomerkledij (eindelijk!) de stad in. Van rustig acclimatiseren is geen sprake. Auto's, busjes en vele bromfietsen zoeven voorbij. Voor niet-gemotoriseerd vervoer is geen plaats: onze sandalen banen zich aarzelend een weg tussen de drukke straat, de rioleringoverkapping (als die er is) en het zeldzame voetpad. Continu stoppen taxibusjes om ons te vervoeren. Jong/oud, man/vrouw, allen kijken ze ons aan met een starende, wat bewonderende blik. Vooral Hannes wordt continu aangesproken met 'mister' (en soms ook Lieselotte). Terwijl we ons heel blank voelen, genieten we toch van de beweging en de zon. Op zoek naar wat rust belanden we in een echte sloppenwijk. De mensen zijn heel vriendelijk en lachen ons prachtig tegemoet, maar we moeten echt aan de aandacht wennen. We proberen toch nog een tip van Lonely planet uit en vluchtten weg van de aandacht naar een 'rooftopbar' in een van de weinige wolkenkrabbers van de stad. We zien nauwelijks buitenlandse toeristen, behalve in het geweldige restaurant (Ocean....) aan de zee. We smullen van de lekkere dingen die de natuur er rijk is: vis en verse fruitsappen!

Na veel discussie over de kwaliteit en de prijs, kiezen deze eeuwige twijfelaars toch voor een 7-daagse tour met 'De Gigant' om de jungle te verkennen. We slaan deet, hemdjes met lange mouwen, zonnecrème, ... in. Enkel cash geld verkrijgen om de tour te betalen, is een riskante en langdurige missie. Reken maar even hoeveel transacties nodig zijn als je weet dat:
- de tour voor twee 24 miljoen kostte.
- het waardevolste biljet = 100.000 rupiah (nog geen 10 euro) sommige automaten geven ook enkel 50.000 biljetten
- het hoogste bedrag van één transactie = 1,5 of 2 miljoen.
Met onze bankkaart in de aanslag schuimen we vele atm's af en vullen onze rugzak omdat onze portefeuille te klein is. Nog nooit hebben we zo'n stapel papieren geld in onze handen gehad! De avond voordien mailt de organisatie nog dat paypal ook kan.... te laat!!

7-daagse tour
Op zondagochtend pikken onze gids Jelaini en onze chauffeur ons op. Onderweg houdt onze gids af en toe halt om ons lokale producten te laten proeven. In Loa Janan (Samarinda) wacht ons volgende transport: een houseboat. We stellen vast dat de boot enkel voor ons uitvaart en vijf mensen opgetrommeld zijn om te varen, om technische problemen op te lossen en om te koken. We voelen ons wat koloniaal bij dit feit. Onze ecologische voetafdruk wordt een beetje verkleind door de aanwezigheid van een moeder en dochter op weg naar een begrafenis. Na de fijne kennismaking met de oprichter van 'De Gigant' Lucas, een Nederlander, wisten we ook dat deze mensen een goeie werkgever hadden en op een fijne manier geld aan ons konden verdienen. We varen uit Samarinda.

Houseboat

Alle gewetenskwesties ter zijde, het was een heerlijke 3-daagse tocht in de houseboat op de Mahakam rivier! Met een gemotoriseerde kano bezoeken we enkele dorpjes langs de kleine zijrivieren. Onze gids heeft een ongelooflijk talent om gesprekjes aan te knopen en ons hierbij te betrekken. Op die manier voelen we ons wat minder toerist en leren we van mekaar bij. We bezoeken traditionele longhouses, eten een eerste maal in een 'warung' (en onze darmen overleven dit redelijk) en spreken met een 'chief'  (de volksvertegenwoordiger en relatieconsulent van het dorp), een sjamaan en arbeiders op terugtocht van de palmolieplantages, ...

Het opmerkelijkste en meest afgelegen dorp is Mancong, enkel via het water bereikbaar. Daar leeft de Dayak bevolking nog een redelijk traditioneel leven van jagen, visvangst, sjamanen, kledij weven met natuurlijke kleurstoffen, ... Hun bestaan als koppensnellers is sinds het kolonialisme en de horde missionarissen voorbij, maar een mopje erover kunnen ze niet laten. We waren vooraf niet zo enthousiast over de vertoning door de inwoners die ons te wachten stond, maar het komt allemaal heel natuurlijk en authentiek over. Op die manier worden hun tradities in stand gehouden. Bij onze aankomst worden de dansers met tromgeroffel bijeengeroepen. Lieselotte knipt een lint door en antwoordt in de lokale taal dat ze goed nieuws brengt. Verschillende dansen worden opgevoerd en soms nemen we deel. Op het einde kalken de dansers onze gezichten wit, goed beschermd tegen de zon. De dayak waren voorheen ondermeer gekend om hun uitgerokken oorlellen. Een chief van een dorp vertrouwt ons toe dat hij deze traditie opgaf sinds hij in de stad werd nagestaard.

Het meest geweldige is al het leven langs en in de rivieren ontdekken tussen de junglebegroeiing en het riet: makak aapjes, langeneusapen ('belanda' genoemd naar de neuzen van de Nederlandse kolonialen), pythons en gifslangen in de bomen, kingfisher, otters, drijvende huizen, hele dorpen met paalwoningen, kinderen met kano naar school, was en plas in de rivier en verderop een visje aan het vangen, ...

Guard stork, type ooievaar

Met een auto en een 4x4 trekken we weg van de rivier, onze gids/kok doet wat inkopen en we rijden door naar het 'Wehea rainforest', een woelige rit van vijf uur. Het duurt heel lang vooraleer we voorbij de palmplantages en stukken platgebrand woud zijn en in de laatste stukken primair woud arriveren. Dichtbegroeid woud, vochtig en vooral oorverdovend levendig! Een houten lodge langs een rivier in hetwee regenwoud is gedurende drie nachten onze woonst. Lieselotte maakt direct kennis voor ons de meest irritante compagnons in dit paradijs: bloedzuigers! Wat zout erover en de bloedband wordt verbroken. Omdat de rangers te laat zijn, volgen we op ons eentje de eerste ochtend een kort wandelpad van ong 1km. Resultaat: overvloedig zweten en vijf bloedzuigers eerlijk verdeeld tussen ons twee. We maken uiteindelijk kennis met de piepjonge, eigenzinnige rangers die ons met machette in de aanslag en optimale zintuigen door het regenwoud zullen leiden. De kennismaking verloopt niet zo vlot. Misschien heeft te maken met hun verblijf van 30 opeenvolgende dagen in het regenwoud met in totaal een 10-tal rangers. We sluipen en klauteren samen door het regenwoud, zien hele apenfamilies voorbij zwieren en everzwijnen in de rivier drinken, wandelen in en langs een rivier, zwemmen in enkele watervallen, ... Om in het regenwoud te zijn is ons verblijf best comfortabel, enkel wat duffe matrassen maar goeie maaltijden mede dankzij een giga ijsblok die we meebrachten en ons eten enkele dagen fris hield. Een muskietennet hebben we voor alle zekerheid zelf bij, dus Lieselotte met het 'zoetste' bloed kan redelijk rustig slapen. 's Avonds krijgt onze vuilnisbak steevast bezoek van een vreemde bezoeker.
Het was wel eens leuk om ons gedurende 7 dagen te laten leiden, niets te moeten regelen en een Engelstalige gids bij te hebben waarna we beter voorbereid zelfstandig op pad konden.

Derawan archipel
En wat doe je zoal nog in een tropisch gebied? Vanaf eilanden de onderwaterwereld verkennen!  Absoluut, een 6 uur lange autorit inclusief wachttijd wegens overstroomde wegen en stop in plaatselijke warung, 30 min. speedboot en daar staan we op de Derawan archipel!

Uiteindelijk verblijven we 5 dagen op Derawan en wordt dit vreemd paradijsje vertrouwd:
- onze vaste warungs met goeie 'sate ayam' (kippenbrochette met pindasaus!)
- het winkeltje om de hoek waar we minstens 2 maal per dag wat inkopen, ook haast enige plek met bier op het eiland!
- het verenigingsleven: de volleybalploeg, de pingpongmannen, de schaakmannen
- Het afval dat 's avonds de zee in wordt gegooid en onder onze paalwoning voorbijdrijft.
- De arrogante kerel van het duikcentrum waar Hannes vele pogingen doet om een duik te regelen.
- Het overwinterende, hartelijke Franse koppel waar we dagelijks langslopen voor hulp of om te snorkelen vanaf hun steiger.
- De fietsende man met mobiele kermismolen inclusief flikkerende lichtjes en deuntjes.
- De school vissen die 's avonds door het water plonst terwijl we een boekje lezen op het terras.
- Vele bromfietsen op een eiland waar je in 40 minuten rondgewandeld bent.
- Het enige nette strandplekje op Derawan is de 'Divers Lodge' en fijne gesprekken met de manager daar. 

-  Hij heeft echter geen gasten op die week, wij verbleven ook elders bij losmen Pelangi, met kamere boven het water, spotgoedkoop voor minder dan 10€/nacht met ontbijt voor ons twee!

Selfie met een bende vrolijke kwallen

De mooiste dingen zijn weliswaar in het water te vinden. Het koraal en de diverse vissen, zeeschildpadden vinden we gewoon vlakbij onze kamer boven de zee. De excursie naar Sangalaki en Kakaban, twee andere eilanden in de archipel, doen onze verwondering nog stijgen. Manta's zwemmen sierlijk alleen of in groepen van 4-6 langs ons heen. Kakaban is een onbewoond eiland dat een atoll bezit met 5 soorten ongevaarlijke kwallen, mangrove bomen waarvan de wortels onder water volgroeid zijn met koraal. Uiteindelijk kunnen we de laatste dag nog mee met een duikgroep naar Maratua. De dag ervoor geeft Hannes ook Lieselottes eerste duiklessen. Leraar en leerlinge komen goed overeen ondanks er vele grenzen worden verlegd!

Geen vuiltje aan de lucht!?
Wat ons choqueert is het vele afval overal. Dat zagen we al op het vasteland maar op Derawan is het contrast met al het mooie leven onder water toch wel heel groot.  Een volgeladen boot die goederen van/naar het eiland brengt waarna alles wordt verdeeld en de kartonnen dozen en plastic verpakkingen worden zomaar in de zee gegooid. We zien een vuile pamper die op het strand wordt weggegooid even later voorbij drijven.  De manager van de 'Divers Lodge' vertelt ons dat ze al vele pogingen ondernamen, maar het lijkt onmogelijk die mentaliteit te veranderen. Hun lodge heeft als enige op het eiland 'waste management' opgezet, waarbij hun afval per schip naar het vasteland gaat. Wat er met dat afval gebeurd, blijft voor ons ook een raadsel. Van alle andere bewoners belandt het afval vroeg of laat in de zee, meestal wordt het er midden in de nacht gedumpt.  Het onze waarschijnlijk dus ook!  We proberen het er met onze gastheer over te hebben, maar dat is moeilijk ondermeer ook door zijn gebrekkig Engels.  Plastic zakjes worden in alle winkels meegegeven, zelfs voor bv. een pakje sigaretten.  Wat verder ligt het vaak alweer op de grond.  Even zijn we wat optimistisch wanneer we zien dat enkele afvalbakken geleverd worden.  Daarna wordt ons verteld dat dit een jaar terug ook gebeurde, maar het verzamelde afval evengoed in zee verdwijnt.

We verlaten Borneo op 7/12 en trekken naar Sulawesi!